Krążek międzykręgowy (Invertebral disc)
Jedną z głównych funkcji jakie pełni krążek międzykręgowy jest połączenie kręgów – będąc chrząstkozrostem (łączy dwie kości – trzony kręgów, za pomoc tkanki chrzęstnej włóknistej), scalając konstrukcję kręgosłupa. Następną funkcją jest amortyzacja wstrząsów, dzięki fizjologicznym krzywizną i nadanie ruchomości kręgosłupowi jako całości. W ludzkim kręgosłupie znajdują się 23 krążki: 6 w odcinku szyjnym, 12 w odcinku piersiowym i 5 w odcinku lędźwiowym.
Chrząstkozrosty włókniste – zbudowane z grubych pęczków włókien kolagenowych. Chrząstkozrost mający wewnątrz jamę wypełnioną mazią nosi nazwę spojenia np. spojenie łonowe.
Przekrój krążka międzykręgowego
Każdy krążek na powierzchni zwróconej do trzonu (na górze i na dole) ma płytę końcową (o grubości ~0,6-1mm) umożliwiającą dyfuzję – stanowiąc główne źródło odżywienia dysku. Krążek międzykręgowy kończy się cienką warstwą chrząstki szklistej, za pomocą której zrasta się z trzonami kręgów, dodatkowo podczas degeneracji kręgów ulega ona zużyciu.
W przekroju poprzecznym możemy wyróżnić od wewnątrz, centralnie jądro miażdżyste i obwodowo pierścień włóknisty.
Pierścień włóknisty – budowa bardziej zbita, składa się z licznych blaszek ułożonych współśrodkowo, w których włókna mają różną orientację w każdej warstwie co zwiększa jego odporność. Zawiera część wewnętrzną (kolagen typu II + więcej proteoglikanów) i zewnętrzną (kolagen typu I).
Kolagen
Typ I: skóra, ścięgna, ukł. naczyniowy, narządy, kości (główny składnik organicznej cz. kości)
Typ II: chrząstka (główny składnik kolagenowy chrząstki) – jest bardziej elastyczny
Jądro miażdżyste – zbudowane jest z tkanki łącznej wiotkiej z elementami chrzestnymi i w przeciwieństwie do pierścienia jest bardziej ruchomą częścią krążka. Ma konsystencje żelu, składającego się z 66-86% wody. Pozostałą część uzupełnia głównie kolagen typu II oraz proteoglikany. Wartym uwagi jest jeden z głównych proteoglikanów – agrekan (odpowiedzialny za zatrzymanie wody).
Brak równowagi pomiędzy m. prostym brzucha a mm. skośnymi został określony jako częsta składowa motoryczna powiązana z bólem w odcinku lędźwiowym – O’Sullivan i wsp. 1997.
W momencie dominacji prostego, zwiększają się siły kompresyjne i zgięciowe w odcinku lędźwiowym m.in. na krążki międzykręgowe, powodując nieadekwatną kontrolę przeciążeń rotacyjnych, mogąc prowadzić do przerwania blaszki/blaszek pierścienia włóknistego, co będzie skutkowało wydostaniem się jądra miażdżystego poza centralną część.
Jeżeli jesteś ciekawy ćwiczeń poprawiających siłę i głównych funkcji mięśni skośnych brzucha – rotacji i antyrotacji tułowia KLIKNIJ W ZDJĘCIE, a wyśle Ci je na maila.
Unerwienie krążka międzykręgowego
W niepatologicznym stanie jedynie ⅓ zewnętrznej części krążka jest unaczyniona i unerwiona. W stanach zapalnych i przy starzeniu tkanki dochodzi do stymulowania wzrostu nerwów i ziarniny. Dodatkowo ziarnina wydziela cytokiny zapalne, co dodatkowo zwiększa odczucia bólowe.
Ziarnina – nowo powstała tkanka łączna zawierająca bogatą sieć naczyń włosowatych. Ziarnina jest jednym z procesów gojenia tkanek, które uległy uszkodzeniu i mają małą zdolność regeneracji lub nie posiadają jej wcale.
Unaczynienie i odżywienie
Unaczyniony jest tylko pierścień włóknisty (głównie jego zewnętrzna część). Wewnętrzna część pierścienia i jądro miażdżyste odżywiane są na drodze dyfuzji i ten sam proces wydala metabolity.
Główne więzadła wzmacniające krążki międzykręgowe
Więzadło podłużne przednie (lig. longitudinale anterius)
Wyraźnie rozszerzające się ku dołowi pasmo obejmujące przednio-boczną powierzchnię kręgosłupa rozpoczynające się od guzka gardłowego kości potylicznej i kończące się na powierzchni miednicznej kości krzyżowej (całą długość kręgosłupa). W swoim przebiegu zrasta się z trzonami kręgów i krążkami międzykręgowymi.
Funkcja: zapobiega nadmiernemu przeprostowi kręgosłupa i przepuklinom krążka międzykręgowego w kierunku przednim i przednio-bocznym.
Więzadło podłużne tylne (lig. longitudinale posterius)
Położone wewnątrz kanału kręgowego pokrywa i zrasta się z trzonami kręgów oraz krążkami międzykręgowymi, rozszerzając się na wysokości krążków, a zwężając w rejonie trzonów. Biegnie na całej długości kręgosłupa od stoku kości potylicznej do górnej części kanału krzyżowego
Funkcja: zapobiega nadmiernemu zgięciu kręgosłupa i przepuklinom krążka międzykręgowego w kierunku tylnym i tylno-bocznym.
Oba zaliczają się do więzadeł długich kręgosłupa.
Bibliografia:
- Zofia Ignasiak: Anatomia układu ruchu.
- Waxenbaum JA, Futterman B. Anatomy, Back, Intervertebral Discs.
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Ziarnina
- Chiropractic Education of the Lumbar Disc: www.chiroup.com