Degeneracja krążka międzykręgowego, nazywana też dehydratacją/chorobą zwyrodnieniową krążka międzykręgowego zalicza się do dużej kategorii bólów pleców wynikającej ze zmian w budowie.
Warto przeczytać akapit ,,przekrój krążka międzykręgowego’’ aby lepiej zrozumieć m.in. czym jest pierścień włóknisty.
W trakcie tego procesu krążki międzykręgowe tracą wysokość i nawodnienie, nie pełniąc swojej funkcji amortyzującej i umożliwiającej ruch pomiędzy kręgami. Uważa się, że jest to powiązane z czynnikami genetycznymi, nieprawidłowym i nadmiernym obciążeniem kręgosłupa oraz procesami starzenia, podczas którego dochodzi do ,,odwadniania” krążków, co w konsekwencji prowadzi do utracenia elastyczności i zapadania się ,,dysków’’.
Degeneracja krążka międzykręgowego, jest normalnym zjawiskiem towarzyszącym starzeniu się lub nieprawidłowemu obciążeniu kręgosłupa. Może pojawić się na każdym poziomie kręgosłupa ale najczęściej występuje w odcinku szyjnym i dolnej części odcinka lędźwiowego.
Zależnie od stopnia dehydratacji krążka, może się przyczyniać do bólu na co najmniej kilka sposobów:
- uszkodzeniem krążka – wypuklina/przepuklina/sekwestr i uciskiem na pobliski nerw
- zapaleniem i zwyrodnieniem (spondyloartroza) stawów międzykręgowych
- nadmiernym napięciem mięśni w tej okolicy w celu zwiększenia stabilności niestabilnego segmentu
- ziarniny na uszkodzonym krążku
Kliknij w zdjęcie i pobierz film z przykładami auto-manipulacji (trakcji) w celu dekompresji kręgosłupa i stworzeniu lepszych warunków do regeneracji dysku i tymczasowego złagodzenia bólu/napięcia kręgosłupa.
Występowanie degeneracji
Degeneracja krążka międzykręgowego występuje powszechnie, szacuje się, że co najmniej 30% osób w wieku 30-50 lat będzie miało pewien stopień zwyrodnienia przestrzeni międzykręgowej, CHOCIAŻ NIE WSZYSCY BĘDĄ ODCZUWAĆ BÓL i otrzymają formalną diagnozę.
Klasyfikacja stopnia zwyrodnienia
MRI jest najczęściej stosowaną metodą swoistej oceny zwyrodnienia krążka. Opierając się na gęstości protonów, ilości wody i środowisku chemicznym MRI przedstawia uwodnienie i morfologię dysku. Pfirrmann i wsp. opracowali system oceny zwyrodnienia dysku w oparciu o intensywność sygnału MRI, strukturę dysku, rozróżnienie między jądrem a pierścieniem oraz wysokość dysku. Ta 5 stopniowa skala klasyfikacji została zaakceptowana i klinicznie wprowadzona.
Przebieg procesu degeneracji
Proces degeneracji rozpoczyna się od zmian strukturalnych dalej prowadzących do bólu.
- Zmiany w budowie pierścienia włóknistego krążka – z biegiem czasu pierścień traci wodę; coraz częściej sztywniejąc wobec codziennych napięć i obciążeń kręgosłupa. – gdzie jak pisałem we wpisie ,,Kręgosłup i jego amortyzacja …’’ powinien pracować i amortyzować
- Utrata zdolności do amortyzowania i przenoszenia sił przyczynia się do przekierowania obciążenia z przedniej i środkowej części krążków w stronę tylnej powodując większe obciążenia stawów międzykręgowych – mogąc prowadzić do ich zapaleń.
- Zmiany w budowie kości – kręgu – pod płytką chrzęstną dochodzi do przerostów trzonów kręgowych wskutek czego powstają narośla kostne nazywane osteofitami lub ostrogami kostnymi.
I tak proces degeneracji można podzielić na 3 etapy:
- Wczesna dysfunkcja – początek zmian zwyrodnieniowych, które mogą wystąpić już w wieku 20 lat
- Niestabilność pośrednia – obluzowanie pierścienia, co może powodować ból w skutek niestabilności segmentu
- Ostateczna stabilizacja – rozwój osteofitów, zmniejszających ból i ruch
Zmodyfikowana skala klasyfikacji Pfirrmanna obejmuje 8 stopni zwyrodnienia krążka i jest przydatna w różnicowaniu u osób starszych.
Preferowanym protokołem leczenia u pacjentów z przewlekłym bólem lędźwi ,,krzyża” w wyniku zwyrodnienia/degeneracji krążka międzykręgowego jest zachowawcze postępowanie fizjoterapeutyczne i farmakoterapia.
Istota ćwiczeń
Jednym z głównych celów fizjoterapii jest zmniejszenie bólu.
Może się to odbywać zarówno przez różnorodne zabiegi fizykalne, masaże, trakcje i ćwiczenia. W perspektywie długofalowej najefektywniejsze okażą się celowane ćwiczenia i zmiana stylu życia (np. zmniejszenie masy ciała).
Głównym celem treningu powinno być poprawienie i zwiększenie wydolności lokalnych mięśni, zrównoważenie napięcia pomiędzy mięśniami pełniącymi funkcje przeciwne i koordynacje mięśni odpowiadających za ruch danego regionu.
Bibliografia:
- Goel, A.P., Wang, E.J. and Bicket, M.C., 2020. Degenerative Disc Disease. In Spine Pain Care (pp. 181-188). Springer, Cham.
- Peng B., Pathophysiology, diagnosis, and treatment of discogenic low back pain, World J Orthop 2013 April 18; 4(2): 42-52
- McCormack BM, Weinstein PR. Cervical spondylosis. An update. West J Med 1996; 165(1-2): 43-51
- Dutton M. Orthopaedic Examination, Evaluation, and Intervention. 2nd ed. New York, NY: McGraw-Hll; 2008.
- Pfirrmann CW, Metzdorf A, Zanetti M, et al. Magnetic resonance classification of lumbar intervertebral disc degeneration. Spine 2001;26:1873–8
- Griffith JF et al; Modified Pfirrmann grading system for lumbar intervertebral disc degeneration; Spine (Phila Pa 1976). 2007 Nov 15;32(24):E708-12.
- O’Halloran DM, Pandit AS. Tissue-engineering approach to regenerating the intervertebral disc. Tissue Eng 2007; 13(8):1927-1954.
- Ramos G.L.C., Reyes-Sanchez A., Alteration of pelvic parameters in adjacent segment degeneration; June 2018; DOI: 10.1590/s1808-185120181702189442